مالزی؛ سرزمین چند فرهنگی جنوبشرقی آسیا
وقتی درباره تجارت بینالملل حرف میزنیم، معمولاً اسم کشورهایی مثل چین، ترکیه یا امارات بیشتر در ذهنمان میچرخد. اما درست در قلب جنوبشرقی آسیا، کشوری قرار دارد که شاید کمتر درباره آن صحبت شده باشد، اما کسانی که این مسیر را تجربه کردند، خوب میدانند مالزی یکی از کمخطرترین، متنوعترین و سوددهترین بازارهای منطقه است.
این کشور در نگاه اول مقصدی برای گردشگری به نظر میرسد؛ شهری مثل کوالالامپور با آسمانخراشهای مدرن، خیابانهای تمیز، مراکز خرید بزرگ و مردمی که در کمال آرامش کنار هم زندگی میکنند. اما اگر کمی دقیقتر نگاه کنیم، پشت این ظاهر آرام و منظم، یکی از کارآمدترین اقتصادهای نوظهور دنیا قرار دارد؛ اقتصادی که توانسته بین سنت و مدرنیته تعادل ایجاد کند و همزمان به یک هاب مهم تجاری در آسیای جنوبشرقی تبدیل شود.
آنچه این کشور را برای یک تاجر جذاب میکند فقط سطح توسعه یا زیرساختهایش نیست؛ ترکیب سه فرهنگ مالایی، چینی و هندی باعث شده سبک زندگی و الگوهای مصرفی این کشور فوقالعاده متنوع باشد. یعنی اگر محصول یا خدماتی برای بازار خاصی مناسب نباشد، احتمالاً برای گروه دیگری از جمعیت کاملاً ایدهآل است. این موضوع باعث میشود مالزی برای تست محصول، ورود آزمایشی به بازار آسیایی، یا حتی ایجاد شبکه ارتباطی در حوزه واردات و صادرات یک گزینه عالی باشد.
از طرف دیگر، موقعیت جغرافیایی خاص آن یکی دیگر از برگهای برنده اصلی است. این کشور دقیقاً روی مسیرهای حیاتی تجاری شرق آسیا قرار دارد؛ یعنی هر کالایی که به مالزی برسد، به سادگی میتواند به بازارهای بزرگتر مثل سنگاپور، اندونزی، تایلند و حتی چین و ویتنام دسترسی پیدا کند. به همین دلیل تاجران باتجربه این کشور را نه فقط یک مقصد، بلکه یک «دروازه تجاری» میدانند.
اگر بخواهیم واقعیت را بگوییم، تجارت با کشور مالزی چندان پیچیده نیست؛ قوانین شفاف، دولت نسبتاً باثبات، زیرساختهای حملونقل حرفهای و برخورد دوستانه مردم، همه باعث شده این کشور در مقایسه با بسیاری از کشورهای آسیایی ریسک کمتری داشته باشد. همین موضوع باعث شده در سالهای اخیر تعداد شرکتهای خارجی در مالزی به شکل چشمگیری افزایش پیدا کند.
در این مقاله تلاش میکنیم کشور مالزی را همانطور که یک تاجر باید بشناسد بررسی کنیم؛ از تاریخ و جغرافیا گرفته تا فرهنگ، اقتصاد، فرصتهای تجاری، روابط با همسایگان، هزینههای کسبوکار و چشمانداز آینده.
اگر قصد دارید تجارت با این کشور را شروع کنید یا حتی فقط میخواهید این کشور مهم و جذاب را بهتر بشناسید، این مقاله یک نقشه راه کامل خواهد بود.
بیشتر درباره فرصت ها بخوانید
نگاهی به تاریخ مالزی، از پادشاهیهای مالایا تا شکلگیری یک اقتصاد مدرن
برای اینکه یک تاجر بتواند بازار مالزی را درست تحلیل کند، باید کمی از گذشته این کشور سر دربیاورد. تاریخ مالزی فقط چند اسم و تاریخ نیست؛ ریشههای فرهنگی، ساختار جمعیتی و حتی الگوهای اقتصادی امروز این کشور، مستقیماً از همین گذشته آمدند. وقتی این مسیر تاریخی را بشناسیم، بهتر متوجه میشویم چرا مالزی امروز اینقدر منسجم، چندفرهنگی و تجارتمحور است.
مالایای قدیم؛ سرزمینی در قلب مسیرهای تجاری آسیای جنوبی
قرنها قبل از آنکه مالزی به شکل امروزی تشکیل شود، این منطقه با نام مالایا شناخته میشد؛ مجموعهای از پادشاهیهای کوچک که کنار سواحل و مسیرهای دریایی استراتژیک قرار داشتند. از همان زمان، مالایا محل رفتوآمد تجار عرب، هندی و چینی بود و همین مسئله باعث شد فرهنگ تجارت و ارتباط با خارجیها به نوعی در DNA این سرزمین شکل بگیرد.
وجود منابعی مثل ادویه، قلع و جنگلهای انبوه هم باعث شده بود مالایا ارزش اقتصادی بالایی داشته باشد. این پیشینه مهم است، چون مالزی از همان ابتدا اقتصادی مبتنی بر تجارت خارجی داشت و هیچوقت یک کشور بسته یا منزوی نبوده است.
دوره استعمار با پرتغالیها، هلندیها و در نهایت بریتانیا
وقتی در قرن شانزدهم پرتغالیها به مالاکا رسیدند، متوجه اهمیت تجاری فوقالعاده این منطقه شدند. پس از آن هلندیها آمدند و کمی بعدتر، بریتانیاییها کنترل کامل منطقه را گرفتند.
انگلیس کاری کرد که مسیر اقتصاد مالزی برای همیشه عوض شود:
- ایجاد جادهها، بنادر و شبکه حملونقل مدرن
- توسعه مزارع بزرگ لاستیک و نخل روغنی
- جذب مهاجران چینی و هندی برای کار در معادن و مزارع
این بخش آخر بسیار مهم است؛ چون حضور گسترده چینیها و هندیها باعث شکلگیری ساختار چندقومیتی امروزی مالزی شد. این ترکیب جمعیتی در آینده بازار مصرف، سیاست، اقتصاد و روابط تجاری کشور تأثیر مستقیم گذاشت.
مهاجران چینی و هندی؛ ستونهای اصلی اقتصاد امروز
اگر امروز در مالزی بهخصوص در کوالالامپور قدم بزنید، خیلی زود متوجه نقش چشمگیر جامعه چینیها در اقتصاد میشوید. بخش بزرگی از تجارت عمدهفروشی، واردات، توزیع کالا و حتی شرکتهای فناوری بین چینیتبارها صورت میگیرد. در مقابل، جامعه هندیها حضور پررنگی در بخش خدمات، آموزش و تکنولوژی دارد.
این مسئله دو پیام مهم برای یک تاجر ایرانی دارد:
- بازار مالزی یکدست نیست، تنوّع دارد. یعنی فرصتهای تجاری متنوعتر و انعطافپذیرتر هستند.
- ارتباطگیری با جوامع چینی و هندی کلید ورود به بسیاری از شبکههای تجاری است.
مسیر استقلال تا تشکیل فدراسیون مالزی
در سال ۱۹۵۷، مالایا از بریتانیا استقلال پیدا کرد، اما ساختار اداری مدرن و قوانین تجاری شفاف را حفظ کرد. کمی بعد، در ۱۹۶۳، فدراسیون جدیدی با نام مالزی ایجاد شد که شامل:
- مالایا (شبهجزیره)
- ساراواک
- صباح
این اتحاد باعث شد کشور شکل بزرگتری پیدا کند و منابع طبیعی شرق مالزی (بورنئو) به اقتصاد ملی اضافه شود.
مالزی از اقتصاد بر پایه کشاورزی به یک اقتصاد چندبخشی تبدیل میشود.
دهههای ۸۰ و ۹۰ میلادی دوران طلایی توسعه مالزی بود. دولت با برنامهریزی دقیق، کشور را از یک اقتصاد متکی به مواد خام، به یک مرکز بزرگ تولیدی و فناوری تبدیل کرد. صنایعی مثل الکترونیک، نفت و گاز، نخل روغنی، خودرو و گردشگری، یکییکی رشد کردند.
همزمان، مالزی وارد بلوک اقتصادی ASEAN شد که بعدها یکی از مهمترین مزیتهای این کشور در تجارت خارجی شد. امروز هم بسیاری از برندهای جهانی مالزی را بهعنوان پایگاه منطقهای خود انتخاب میکنند.
